هیچ نهادی در خلأ عمل نمی‌کند و دانشگاه نیز به ناچار درگیر فرهنگ و سیاست است. حتی انتخاب رشته‌ها، موضوعات پژوهشی و شیوه‌های تدریس، بازتاب ارزش‌ها و باورهای فرهنگی است. فرهنگ همواره عرصه منازعه است؛ سکوت و بی‌تفاوتی دانشجویان نسبت به مقوله فرهنگ نه تنها این منازعه را از بین می‌برد، بلکه امکان رشد فرهنگی و اجتماعی جامعه را محدود می‌کند.

کتاب «فرهنگ‌ها و زبان‌ها در آموزش عالی» دانشگاه را نه صرفاً نهادی علمی، بلکه میدانی فرهنگی می‌بیند. در این نگاه، زبان و فرهنگ دیگر در حاشیه نیستند، بلکه در متن آموزش قرار می‌گیرند و تجربه یادگیری را چندصدایی می‌سازند. در این نگاه دانشجویان با روایت‌های فرهنگی دیگر ملت‌ها و تفاوت‌های فرهنگی آشنا می‌شود و این مواجهه هویت تازه‌ای به آموزش می‌دهد؛ دانشگاهی که شهروندان حساس به تفاوت‌ها و توانمند در گفت‌وگوی میان‌فرهنگی پرورش می‌دهد.

کتاب «بازسازی دانشگاه مدنی: از نهاد آموزشی تا کنش فرهنگی» تصویری انتقادی از دانشگاه‌های امروز ارائه می‌دهد که از ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی خود جدا شده‌اند.در برابر این بحران، کتاب بر لزوم بازگشت دانشگاه به نقش فرهنگی‌اش تأکید می‌کند؛ جایی که دانش با زندگی و فرهنگ مردم در پیوند است و آموزش به کنشی مدنی و فرهنگ‌ساز بدل می‌شود.

دانشگاه‌ها اگر در نقش فرهنگی و اجتماعی خود بازتعریف نشوند، به نهادهایی صرفاً مدرک‌محور و دور از زندگی مردم بدل می‌شوند. آیندهٔ آموزش عالی نه در رتبه‌بندی‌ها، بلکه در توان دانشگاه برای گفت‌وگو، هم‌زیستی و پیوند با جامعه است. دانشگاه باید لنگر فرهنگی شهر باشد؛ مکانی برای پرورش انسان آگاه، اخلاق‌مدار و مشارکت‌جو. بازگشت به این رسالت، دانشگاه را از کارخانهٔ مدرک‌سازی به وجدان زندهٔ جامعه بدل می‌کند.

برایان روزنبرگ دانشگاه را به‌عنوان یک نهاد فرهنگی می‌کاود که به‌رغم شعارهایش درباره‌ی تنوع و آزادی، گرفتار فرهنگی بسته و محافظه‌کار است. او نشان می‌دهد چگونه آموزش عالی در برابر تحول فرهنگی و گفت‌وگو با تفاوت‌ها مقاومت می‌کند و بدین‌سان دانشجویان را در فضای تک‌صدایی پرورش می‌دهد.

تحریم گستردهٔ دانشگاه‌های اسرائیلی بازتابی از بحران اخلاقی در فرهنگ علم است؛ جایی که پژوهش در خدمت قدرت قرار گرفته و دانشگاه به بخشی از ساختار سرکوب بدل شده است. این بایکوت‌ها نه‌فقط واکنشی سیاسی، بلکه تلاشی فرهنگی‌اند برای بازگرداندن معنا، وجدان و مسئولیت انسانی به جهان دانش و دانشگاه.

ختصاص بودجه‌ی کافی به فعالیت‌های فرهنگی، یکی از عوامل اساسی در تقویت فضای علمی و اجتماعی دانشگاه‌ها به شمار می‌رود. کم‌توجهی به این حوزه سبب شده است که بخشی از بار مالی برنامه‌های فرهنگی بر دوش دانشجویان و استادان قرار گیرد؛ امری که نشان‌دهنده‌ی ضرورت بازنگری در سیاست‌گذاری‌ها و حمایت‌های رسمی است. رسانه‌ی «دانشگاه انقلاب» در ادامه‌ی تلاش‌های خود برای بررسی چشم‌انداز فرهنگی دانشگاه‌ها، گفت‌وگویی اختصاصی با علیرضا داداشی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه‌ی مدیریت، ترتیب داده است. در این گفت‌وگو، ابعاد مختلف فعالیت‌های فرهنگی دانشگاهی، از چالش‌ها و موانع موجود تا فرصت‌ها و راهکارهای پیش‌رو، از منظر یکی از ارکان اصلی جامعه‌ی علمی یعنی استادان دانشگاه مورد واکاوی قرار می‌گیرد.

تقلب علمی از یک انحراف فردی به یک «صنعت سازمان‌یافته» تبدیل شده است. نهادهای تقلبی با سازوکارهایی مانند کارخانه‌های مقاله و شبکه‌های همدست، به‌صورت سیستماتیک نظام علمی را هدف گرفته‌اند. رشد نمایی این پدیده و ناتوانی سیستم‌های نظارتی موجود، آینده اعتبار علم و حتی هوش مصنوعی را تهدید می‌کند. مقابله با این چالش، نیازمند اقدام فوری و اصلاحات ساختاری در کل زیست‌بوم علم است.

اتکای بی‌قید و شرط دانشجویان و مؤسسات آموزشی به ابزارهای هوش مصنوعی اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند به سادگی باعث شود فرآیند ارزشمند "یادگیری عمیق" نادیده گرفته شود.دنیای آکادمیک نمی‌تواند در برابر این موج نوآوری بی‌تفاوت بماند. زمان آن فرا رسیده که دانشگاه‌ها به جای ممنوعیت، به فکر تدوین راهبردهای هوشمندانه برای یکپارچه‌سازی مسئولانهٔ هوش مصنوعی در فرآیند آموزش باشند.

ترور رهبران و دانشمندان مخالف به دست اسرائیل، فراتر از حذف فیزیکی افراد، نشانگر گسستی عمیق در پیوند سیاست و اخلاق است. سیاستی که بر حذف استوار شود، اعتماد جمعی را فرسوده و خشونت را به عادت بدل می‌کند؛ تا جایی که مرز میان مشروعیت و جنایت محو می‌گردد. این روند نه امنیت می‌آفریند و نه ثبات، بلکه چرخه‌ای از بی‌هنجاری و ناامنی تولید می‌کند. آیا سیاست، هنگامی‌که انسان را به ابزار قدرت تقلیل دهد، می‌تواند هنوز بر مبنای اخلاق و عدالت دوام بیاورد؟

مقاومت در اندیشه و عمل شهید سید حسن نصرالله نه یک واکنش مقطعی، بلکه راهبردی وجودی و اجتماعی به شمار می‌رود. او با پیوند آزادی و کرامت به هویت جمعی، الگویی از ایستادگی در برابر سلطه پدید آورده است. این الگو با کاریزمای رهبری و فرهنگ مقاومت، انسجام اجتماعی را تقویت کرده و حقیقت اشغال و نابرابری را آشکار ساخته است.

سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی استان قزوین معتقد است که باید برنامه‌ریزی و اجرای کارهای فرهنگی را به خود دانشجویان واگذار ‌کنیم و دانشگاه‌ها فقط باید سیاست گذاری و راهبری امور را بر عهده داشته باشند. اسناد بالادستی با هدف تقویت هویت اسلامی-ایرانی، ارتقای فرهنگ و پاسخگویی به نیازهای روز دانشجویان تدوین شده‌اند و مبنای سیاست‌گذاری‌های کلان فرهنگی در آموزش عالی محسوب می‌شوند.

رئیس دانشگاه تهران گفت:اصلاح ساختار دانشگاه در دستور کار جدی قرار دارد و ابتدا،یک تیم متخصص از دانشکدگان مدیریت بازنگری دو حوزه اداری و مالی و آموزشی دانشگاه را مورد بازنگری قرار خواهند داد.