فریبا نعمتی در نشست "بازخوانی آیین های زمستانی در همدان" که در دفتر ایسنا برگزار شد، با اشاره به اینکه دو گاهشمار محلی و شمسی در ایران وجود دارد و تقویم ما بر اساس معیشت و به ویژه کشاورزی است، افزود: چله شب تولد میتراست و در چنین شبی الهه مهر و آفتاب متولد شده است و این آیین و بعدها در فرهنگ مسیحیت برده شد.

وی با بیان اینکه اصطلاح شب چله درست‌تر از شب یلداست، اظهار کرد: در فرهنگ ایرانیان ۴۰ عدد مقدسی است و فصل های بهار، تابستان و زمستان را هم به دو چله تقسیم کرده ایم.  

نعمتی با اشاره به اینکه زمستان به چله بزرگ و کوچک تقسیم شده و چله بزرگ با شب چله شروع می شود، مطرح کرد: این شب تفاوت زیادی با دیگر شب ها ندارد و در جامعه روستایی که روابط قوم و خویشی حاکم بوده است هر شب، شب نشینی داشتند و فارغ از کارهای کشاورزی محفل انس و دورهمی بین خانواده ها برقرار می شد.   

به گفته کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان شب چله آغاز تغییراتی در زندگی مردم و به ویژه روستاییان بود و به همین دلیل از اهمیت زیادی برای آنها برخوردار بود.

وی در ادامه با اشاره به اینکه در هر منطقه آیین شب چله تفاوت دارد، گفت: به طور کلی در گذشته در خانه ها کرسی بر پا می شد و مراسمات کارکردهای فرهنگی هم داشته است.

نعمتی مطرح کرد: در روستاها زندگی هسته ای بوده و ‌خانواده نیز گسترده بوده است به همین دلیل در شب یلدا در منزل بزرگ فامیل جمع می شدند و علاوه بر اینکه این شب جنبه دورهمی داشت و کوچکترها نیز احترام گذاشتن به بزرگان را یاد می گرفتند و به نوعی در شب نشینی ها انتقال فرهنگ هم صورت می گرفت.

وی با اشاره به اینکه در شب نشینی ها افراد با فرهنگ پیشینیان و آداب و رسوم قدیمی آشنا می شدند ، تصریح کرد: مواد خوراکی شب چله با توجه به محصولات بومی انتخاب می شده است، همچنین کرسی مانند اتاق فکر امروزی بوده و تنقلات را در سینی مسی بزرگی می گذاشتند و همه افراد نیز از نظر اقتصادی در فراهم کردن خوراکی ها سهیم بودند.

کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان ادامه داد: همچنین در این دورهمی ها برای مشکلات یکدیگر راهکار می دادند و اطلاع رسانی هم صورت می‌گرفت و معمولا پس از صرف شام و تنقلات اشعاری خوانده می‌شد.  

نعمتی اضافه کرد: در نقاط شهری تفألی هم می زدند به این صورت که کوزه پر از آبی را رو به قبله می گذاشتند و دختری نابالغ با شال قرمز، نشانی که افراد در کوزه انداخته بودند را بیرون می آورد و فرد باسواد جمع اشعاری می خواند.

وی با اشاره به اینکه آیین و رسوم کهن به باورهای مردم منطقه بستگی داشته است، افزود: تمام جشن های ایران باستان برای شادی بوده است، به عنوان مثال یکی دیگر از مراسم شب چله در مناطق شهری فال سوزن بوده است.

نعمتی با بیان اینکه در قدیم شب نشینی چله تا سپیده صبح طول می کشیده است، افزود: یکی از تعبیرات سرما، سختی بوده و دورهمی به نوعی همبستگی برای عبور از سختی‌ها به شمار می‌رفته است.

به گفته کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان علاوه بر ظواهر شب چله می توان به موارد دیگری مانند پیشینه میوه ها، رنگ ها و غیره نیز پرداخت و به عنوان نمونه رنگ قرمز سیب، هندوانه و انار نماد شادی بوده است.