.jpg)
مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها در ازدواج: پرهیز از عملکرد جزیره‌ای برای پایداری خانواده‌ها
محمد ارفع - محمد حسن روحانی، فعال رسانه‌ای و دانشجویی، در گفت‌وگو با دانشگاه انقلاب با تأکید بر نقش دانشگاه‌ها در تسهیل ازدواج دانشجویان، از عملکرد جزیره‌ای نهادهای آموزشی انتقاد کرد و گفت که برخی دانشگاه‌ها مانند صنعتی شریف در واسطه‌گری موفق عمل می‌کنند، اما دیگران در امکانات رفاهی مانند خوابگاه متاهلی عقب مانده‌اند، که این ناهماهنگی مسئولیت اجتماعی را تضعیف می‌کند. این فعال رسانه‌ای و دانشجویی با تمرکز بر مسائل ازدواج جوانان، با اشاره به اهمیت نقش دانشگاه‌ها در تسهیل ازدواج دانشجویان، گفت: صبح امروز را با یک صبحانه کاری در دانشگاه صنعتی شریف آغاز کردم که در آن برنامه‌ریزی برای هفته‌ای پربار در زمینه ازدواج دانشجویی صورت گرفت.
وی افزود: در سال‌های اخیر، حرکت دانشگاه‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی رو به رشد بوده و مسئولان توجه ویژه‌ای به این مقوله نشان داده‌اند، به طوری که این توجه در زمینه ازدواج بسیار حیاتی است.
روحانی با تأکید بر بازگشت به سنت‌های دهه ۸۰، تصریح کرد: در آن دوران، ازدواج‌های باشکوه با هدایا و حمایت‌های ارزنده برگزار می‌شد و ما از دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، آقای آقامیری، قول احیای این سنت‌ها را گرفته بودیم که پس از شش ماه پیگیری، این روند در دانشگاه‌ها شتاب گرفت، هرچند با رفتن ایشان، سرعت برگزاری جشن‌ها کندتر شد.
این فعال دانشجویی با اشاره به لزوم بررسی مولفه‌های مختلف مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها، خاطرنشان کرد: عملکرد دانشگاه‌های گوناگون باید به طور جداگانه ارزیابی شود تا نقاط قوت و ضعف مشخص شود.
وی افزود: برای نمونه، در حوزه واسطه‌گری ازدواج، دانشگاه صنعتی شریف عملکرد مثبتی داشته و توانسته دانشجویان را در این زمینه یاری کند، در حالی که دانشگاه شهید بهشتی با ایجاد سامانه‌ای به نام "هدا"، گام مهمی برداشته است تا دانشجویان بتوانند از خدمات همسان‌گزینی بهره‌مند شوند.
روحانی تصریح کرد: سامانه هدا که به عنوان همسان‌گزینی دانشگاهی ایران شناخته می‌شود، راهکاری نوین برای تسهیل ازدواج ارائه می‌دهد و می‌تواند الگویی برای دیگر دانشگاه‌ها باشد، اما در بسیاری از مراکز آموزشی، چنین ابتکاراتی وجود ندارد و این خلأ احساس می‌شود.
روحانی با تأکید بر چالش‌های دانشگاه فرهنگیان، گفت: این دانشگاه به دلیل تک‌جنسیتی بودن، فرصت آشنایی دانشجویان را محدود کرده و در حوزه مسئولیت اجتماعی عقب مانده است.
وی افزود: علاوه بر این، دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی با محل خدمت متفاوتی روبرو می‌شوند که ازدواج را پیچیده می‌کند، هرچند قانونی برای تغییر محل خدمت وجود دارد، اما در عمل اجرا نمی‌شود و دانشجویان با موانع عملی مواجه هستند.
این فعال رسانه‌ای تصریح کرد: در دانشگاه فرهنگیان، اجرای قانون تفکیک جنسیتی مانع آشنایی طبیعی دانشجویان شده و نیاز به راهکارهایی مانند برنامه‌های مشترک یا سامانه‌های آنلاین برای همسان‌گزینی احساس می‌شود تا این چالش برطرف گردد.
یکی دیگر از پارامترهای کلیدی که روحانی بر آن تأکید داشت، امکانات رفاهی مانند خوابگاه متاهلی است. وی که خود فارغ‌التحصیل دانشگاه علامه طباطبایی است، با اشاره به نبود کامل خوابگاه در این دانشگاه، انتقاد کرد: این مسئله نمونه‌ای از عقب‌ماندگی در مسئولیت اجتماعی است و دانشگاه‌ها باید چتر حمایتی خود را گسترده‌تر کنند.
روحانی افزود: در دانشگاه شهید بهشتی، خوابگاه متاهلی تنها در مقطع دکتری و از ترم سوم، آن هم پس از فرآیند گزینش، در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد، در حالی که طبق آمار، از هر ۱۰۰ دانشجوی متأهل در کشور، تنها برای دو نفر خوابگاه در دسترس است و این کمبود، ازدواج را دشوارتر می‌کند.
وی تصریح کرد: قانون سال ۸۴ که افراد متأهل را در اولویت شغل و مسکن قرار می‌دهد، باید جدی‌تر اجرا شود، اما در واقعیت، مجرد بودن مزایایی مانند خوابگاه و غذای یارانه‌ای می‌دهد، در حالی که متأهلان از این حمایت‌ها محروم می‌مانند و این رویکرد باید معکوس شود تا افراد متأهل در دریافت فرصت‌ها مقدم باشند.
روحانی با تأکید بر نقش مشاوره پیش از ازدواج به عنوان یکی دیگر از مسئولیت‌های اجتماعی دانشگاه‌ها، خاطرنشان کرد: باید به دانشگاه‌های آزاد، پیام نور و مراکز آموزشی معمولی نیز توجه شود و تمرکز تنها بر دانشگاه‌های برتر نباشد.
وی افزود: در پنج دانشگاه برتر کشور، حداقل خدمات مشاوره پیش از ازدواج ارائه می‌شود، اما اطلاعات موجود نشان می‌دهد که در بیشتر دانشگاه‌ها، دانشجویان از این امکانات محروم هستند.
این فعال دانشجویی تصریح کرد: وزارت بهداشت با همکاری وزارت علوم، سامانه‌ای برای مشاوره ایجاد کرده، اما این ابتکار کافی نیست و دانشگاه‌ها باید کارگاه‌های آموزشی مانند آنچه در دانشگاه علم و صنعت ایران برگزار می‌شود، را گسترش دهند تا دانشجویان مهارت‌های لازم برای زندگی مشترک را بیاموزند.
وی با تشبیه وضعیت فعلی به بانک‌ها و شعب آنها، گفت: برخی شعب با تسهیلات آسان عمل می‌کنند و برخی سخت‌گیرانه، به همین ترتیب در دانشگاه‌ها نیز عملکرد جزیره‌ای حاکم است؛ یک دانشگاه در حوزه واسطه‌گری عالی عمل می‌کند اما در خوابگاه متاهلی ضعیف است، و دیگری برعکس.
روحانی افزود: بنابراین، پارامترها باید جداگانه سنجیده شوند تا بتوان به یک ارزیابی دقیق رسید و سیاست‌گذاری‌های یکپارچه‌ای مانند سند ترویج و تسهیل ازدواج دانشگاهیان مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، اجرا شود. وی تصریح کرد: این سند که در سال ۱۴۰۰ تصویب شد، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری را مسئول ترویج ازدواج در دانشگاه‌ها کرده و می‌تواند مبنایی برای بهبود عملکرد باشد.
این فعال رسانه‌ای با اشاره به مزایای ازدواج دانشجویی، خاطرنشان کرد: تحقیقات نشان می‌دهد که ازدواج مسئولیت‌پذیری و تعلق اجتماعی را تقویت می‌کند و پایداری ۹۴ درصدی ازدواج‌های دانشجویی در ۱۲ سال گذشته، گواه موفقیت این طرح‌هاست. روحانی افزود: دانشگاه علامه طباطبایی نقش ازدواج در سلامت روان را پررنگ ارزیابی کرده و تأکید دارد که حمایت‌های فرهنگی و مالی می‌تواند چالش‌های اقتصادی را کاهش دهد. وی تصریح کرد: در شرایط اقتصادی فعلی، ازدواج دانشجویی می‌تواند تسهیل‌گر امر مقدس ازدواج باشد، اما نیاز به تعهد دستگاه‌های اجرایی مانند استانداری‌ها برای فراهم‌سازی بسترهای قانونی و مالی دارد.
روحانی با تأکید بر لزوم حمایت از ازدواج دانشجویی به عنوان شاه‌کلید حل آسیب‌های اجتماعی در دانشگاه‌ها، گفت: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری خدمات گسترده‌ای ارائه می‌دهد و باید دانشگاه‌ها بخش یا نهادی را مسئول ازدواج دانشجویی کنند تا این امر قانونمند شود.
وی افزود: برای مثال، در دانشگاه فرهنگیان، چالش ازدواج دیرهنگام دانشجو معلمان نیاز به راهکارهایی مانند حل مشکلات محل خدمت دارد تا دانشجویان بتوانند زندگی مشترک را بدون نگرانی آغاز کنند.
این فعال دانشجویی تصریح کرد: مزایای ازدواج دانشجویی شامل مشاوره رایگان، برگزاری مراسم ساده و حمایت‌های مالی است، اما معایبی مانند فشار اقتصادی و کمبود امکانات رفاهی نیز وجود دارد که با سیاست‌گذاری درست قابل حل است.
در ادامه، روحانی با اشاره به تجربیات دهه ۸۰، خاطرنشان کرد: جشن‌های ازدواج دانشجویی در آن دوران باشکوه بود و امروز نیاز به احیای آنها احساس می‌شود تا دانشجویان با آرامش بیشتری به ازدواج فکر کنند.
وی افزود: دانشگاه‌ها نباید فقط به جشن‌ها بسنده کنند، بلکه در امکانات رفاهی و مشاوره نیز سرمایه‌گذاری نمایند تا جامعه‌ای سالم‌تر شکل گیرد.
روحانی تصریح کرد: بدون توجه به تفاوت‌های دانشگاهی، همه نهادهای آموزشی باید در این زمینه گام‌های مؤثری بردارند و مسئولیت اجتماعی خود را جدی بگیرند.
وی در پایان با تأکید بر ضرورت رویکرد یکپارچه، گفت: مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها در حوزه ازدواج نیازمند همکاری بین وزارتخانه‌ها و نهادهای فرهنگی است تا چالش‌هایی مانند کمبود خوابگاه و محدودیت‌های جنسیتی برطرف شود.
روحانی افزود: با اجرای قوانین حمایتی و گسترش سامانه‌هایی مانند هدا، می‌توان به پایداری خانواده‌ها کمک کرد و نسل جوان را به سمت ازدواج آسان هدایت نمود. این فعال رسانه‌ای تصریح کرد: در نهایت، دانشگاه‌ها به عنوان مراکز تربیت نسل آینده، باید پیشگام در ترویج ارزش‌های خانوادگی باشند و این مسئولیت را نه تنها در حرف، بلکه در عمل نشان دهند.
