بمباران شیمیایی شهر سومار در استان کرمانشاه یکی از فاجعهبارترین وقایع جنگ ایران و عراق بود که در چندین نوبت از سوی ارتش بعثی انجام گرفت. اولین نوبت این جنایت در سال ۱۳۶۵ و طی دو مرحله ابتدا با بمباران بیمارستان صحرایی ۵۲۸ و سپس در پاسخ عملیات کربلای۶ بود. دومین نوبت از این جنایت هم در سال بعد در مهرماه سال ۱۳۶۶ انجام گرفت و منجر به شهادت صدها نفر و مجروحیت تعداد بسیاری شد. این حملات بهعنوان بخشی از استراتژی نظامی عراق برای تضعیف روحیه و تواناییهای دفاعی ایران در طول جنگ تحمیلی صورت گرفت.
استفاده عراق از بمباران شیمیایی در جریان جنگ ایران و عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸م) یکی از مهمترین و جنجالیترین جنبههای این درگیری است. عراق بهدلیل ناتوانی در پیشبرد جنگ بهشیوههای سنتی و تلفات سنگین نیروهایش، به سلاحهای شیمیایی روی آورد. در جبهههای زمینی، نیروهای ایرانی بهخصوص در استفاده از جنگهای چریکی و حملات غیرمنتظره (مانند تاکتیکهای موج انسانی) موفقیتهای قابلتوجهی به دست آوردند. این تاکتیک در طول جنگ یکی از راهبردهای نظامی مهم ایران بود و بمباران شیمیایی علیه این نیروها میتوانست بهدرستی ارتش عراق را در مقابله با این راهبرد یاری کند زیرا مواد شیمیایی باعث میشد نیروهای پیاده نظام آسیبپذیرتر و حرکت آنها کندتر شود. سلاحهای شیمیایی تأثیر روانی شدید داشتند.
بنابر روایت پایگاه اطلاعرسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ترس از حملات شیمیایی موجب اضطراب و وحشت در بین نیروهای ایرانی میشد و باعث کاهش روحیه و افزایش فرار سربازان از جبههها میگشت. بهعلاوه، عدم توانایی ایران در پاسخ متقابل به بمباران شیمیایی بهدلیل محدودیتهای تکنولوژیک، این ترفند را مؤثرتر میساخت. حملات شیمیایی به مناطق غیرنظامی، بخشی از استراتژی گستردهتر برای ایجاد وحشت در میان مردم و تشدید فشارهای روانی و اجتماعی بر ایران بود.
با این حال، تا سالها پس از پایان جنگ، جامعه جهانی بهطور کامل به این جنایات واکنش نشان نداد. پس از جنگ، ایران بارها این موضوع را در سازمان ملل و دیگر نهادهای حقوق بشری مطرح کرده و درخواست پیگرد قانونی برای مسئولان این جنایات داشته است. در حالی که استفاده از سلاحهای شیمیایی بر اساس پروتکل ژنو ۱۹۲۵ ممنوع بود، جامعه جهانی واکنش جدی و مؤثری در قبال این حملات نشان نداد. عراق با حمایت کشورهای غربی، به ویژه در زمینه تأمین مواد اولیه برای ساخت سلاحهای شیمیایی، توانست این جنایات را بدون ترس از مجازات یا پاسخگویی ادامه دهد.
سومار یکی از شهرهای استان کرمانشاه است که در طول جنگ تحمیلی ایران و ارتش بعث عراق چندین بار مورد حملات شیمایی قرار گرفت و تلفات زیادی داد. این شهر به دلیل نزدیکی به مرز و موقعیت استراتژیکاش، هدفی جذاب برای نیروهای عراقی بود. در این حمله، ارتش عراق از سلاحهای شیمیایی نظیر گازهای اعصاب و گازهای خفهکننده استفاده کرد. این نوع گازها اثرات فوری و جدی بر روی انسانها دارند و منجر به تلفات بالا و آسیبهای جدی به سلامتی میشوند. بر اساس گزارشها، تعداد بسیاری از ساکنان سومار دچار مصدومیت شدند که شامل مشکلات تنفسی، آسیبهای پوستی و اختلالات روانی بود. بیمارستان صحرایی ۵۲۸ سومار که در آن پزشکان و امدادگران ارتش ایران باوجود نشان هلال احمر بر روی کانکس ها و منطقه بیمارستان در ۱۰ دی ۱۳۶۵ توسط هواپیماهای عراق موردحمله قرار گرفت. نیروی هوایی عراق در همان تاریخ با یک حمل هی ناگهانی با گاز خردل بیمارستان صحرایی ۵۲۸ سومار را به دلیل اهمیت منطقه و افزایش فعالیت نیروهای ایران مورد تهاجم شیمیایی قرار داد. درنتیجه همه ی کارکنان به واسطهی عدم استفاده به موقع از ماس کها و لباس های محافظ، مصدوم و تعدادی نیز شهید شدند. بعضی از مصدومین که جراحات آنها سطحی بود در همان محل درمان، و کسانی که وضعیت شان وخیم بود به کرمانشاه و تهران منتقل شدند. در آمارهای اولیه تلفات این حمل هی شیمیایی چهارصد مصدوم و بیست شهید بود که در روزهای بعد نیز افزایش یافت. چند تن از پزشکان متخصص و اساتید جراحی نیز در این حمله به شهادت رسیدند. این بیمارستان دو روز بعد یعنی در ۱۲ دی ۱۳۶۵ از وجود عوامل شیمیایی پا کسازی شد و دوباره فعالیت خود را از سر گرفت تا در عملیات های بعدی آمادگی کامل داشته باشد.